NIE dla pośpiesznych i nieprzemyślanych zmian w Kodeksie wyborczym! – Stanowisko organizacji społecznych 

Jako organizacje obserwujące od lat proces wyborczy w Polsce oraz wspierające rozwój demokracji i społeczeństwa obywatelskiego z niepokojem przyjmujemy rozpoczęte w Sejmie prace nad projektem nowelizacji Kodeksu wyborczego, wprowadzającym daleko idące zmiany w procesie organizacji i przeprowadzenia wyborów.

Problemu nie stanowi jedynie termin (ustawa prawdopodobnie nie zostanie przyjęta na 6 miesięcy przed zarządzeniem wyborów, co jest wymagane przy wprowadzaniu istotnych zmian w prawie wyborczym), ale przede wszystkim tryb tych zmian – bez konsultacji społecznych, oszacowania ich kosztów i doprecyzowania regulacji. Narusza to zasady dobrej legislacji, ale przede wszystkim podważa zaufanie do wyborów i sposobu ich przeprowadzania, które systematycznie maleje wśród wyborców.

Próbuje się zatem w roku wyborczym wprowadzić obszerne, różnorodne i przede wszystkim niedopracowane zmiany, które szczególnie uderzają w kontrolę procesu wyborczego, a jednocześnie w sposób nadmierny zwiększają rolę rządu w organizacji wyborów.

Projekt ustawy proponuje między innymi:

  • odejście od wyłącznie sędziowskich składów okręgowych i rejonowych komisji wyborczych oraz zastąpienie sędziów “osobami z wykształceniem prawniczym”, co budzi obawy o stopień gwarancji dla zachowania bezstronności i niezależności organów wyborczych,
  • przekazanie rządowi administrowania rejestrem wyborców, co oznacza centralizację i zarządzanie danymi wyborców de facto bez żadnej zewnętrznej kontroli,
  • wprowadzenie diet dla mężów zaufania, uzależniając ich wypłatę od przewodniczącego komisji, co oznacza, że wynagrodzenie osoby kontrolującej zależy od podpisu osoby, której praca ma być kontrolowana,
  • obowiązek zgłaszania obserwatorów społecznych i mężów zaufania w celu umożliwienia im przesyłania zarejestrowanych filmów i zdjęć zawierających nieprawidłowości w procesie wyborczym na specjalnie stworzoną – nieistniejącą dzisiaj i niesprawdzoną – platformę internetową oraz wymóg niezwłocznego usunięcia tych treści z własnych aparatów i telefonów, co uniemożliwia wykorzystanie nagrania jako dowodu przed wymiarem sprawiedliwości,
  • przyznanie administracji rządowej uprawnienia do zarządzania tymi nagraniami oraz listą wszystkich mężów zaufania i obserwatorów społecznych, którzy mogą potencjalnie przekazać nagrania procesu wyborczego,
  • zmiany i ułatwienia w dostępie do lokali wyborczych, prezentowane jako profrekwencyjne, skierowane zostały do mieszkańców małych miejscowości. Pomija się jednocześnie problemy wynikające ze zbyt dużych obwodów wyborczych w miastach, a także z trudności, które z głosowaniem mają obywatele mieszkający za granicą. Dodatkowo nie wskazuje się, jak rozwiązać problem rekrutacji i przeszkolenia członków ok. 6 tys. nowych obwodowych komisji wyborczych, które miałyby powstać na skutek wprowadzonych zmian.

Jako organizacje zaangażowane w obserwację procesu wyborczego, a także dbające o demokratyczne podstawy prawne przeprowadzenia wyborów wzywamy do zaniechania prób zmian w Kodeksie wyborczym ze względu na czas i tryb ich wprowadzenia oraz zawarte w proponowanej ustawie treści.

Nasze działania jako organizacji społecznych nakierowane są przede wszystkim na zwiększenie aktywnego udziału obywateli w procesie wyborczym, a także zaufania do wyborów i ich wyniku. Tym bardziej ubolewamy, że nie dopuszczono odpowiednio wcześnie do publicznej dyskusji o zmianach w prawie wyborczym, a ocena proponowanych zmian odbywa się tylko w kontekście zbliżających się wyborów.

Jest to oznaka braku szacunku wobec uczestników procesu wyborczego: administracji wyborczej, samorządów, przyszłych kandydatów, a przede wszystkim nas – obywateli.

Fundacja Odpowiedzialna Polityka
Komitet Obrony Demokracji – Obywatelska Kontrola Wyborów
Obserwatorium Wyborcze
Akcja Demokracja
Alliance4Europe
European Fem Institute
Forum Obywatelskiego Rozwoju – FOR
Fundacja Centrum im. Profesora Bronisława Geremka
Fundacja dla Polski
Fundacja Grand Press
Fundacja im. Stefana Batorego
Fundacja Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych
Fundacja Panoptykon
Fundacja Pro Diversity
Fundacja Pro Edu Cadis
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego
Fundacja Stocznia
Fundacja trzeci.org
Fundacja Wolności
Fundacja Wolności Gospodarczej
Green REV Institute
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
Inicjatywa Wolne Sądy
Instytut Spraw Publicznych
Kampania Przeciw Homofobii
Kongres Świeckości
Obywatele RP
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
Protest z Wykrzyknikiem
Sieć Obywatelska Watchdog Polska
Stowarzyszenie 61 / MamPrawoWiedziec.pl
Stowarzyszenie Adwokackie Defensor Iuris
Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA, Wrocław
Stowarzyszenie Europejska Demokracja – Nadzieja i Otwartość
Stowarzyszenie Inicjatywa Obywatelska Pro Civium
Stowarzyszenie “Jesteśmy Razem” w Kaliszu Pomorskim
Stowarzyszenie Klucz Stop Społecznym Wykluczeniom.
Stowarzyszenie Kongres Kobiet
Stowarzyszenie Prokuratorów LEX SUPER OMNIA
Stowarzyszenie Radomianie dla Demokracji
Stowarzyszenie Sędziów Polskich IUSTITIA
Stowarzyszenie Sędziów THEMIS
Stowarzyszenie Szlakiem Kobiet
Stowarzyszenie Wiosna bez Barier
Stowarzyszenie Wolność Równość Demokracja
Towarzystwo Dziennikarskie, Warszawa
Queer UW