Aby pomóc w obronie demokratycznego charakteru wyborów ustawa Kodeks Wyborczy daje nam możliwość wystąpienia w kilku rolach. Możemy również mówić o rolach nieoficjalnych.
Role „kodeksowe” to:
- Członek obwodowej komisji wyborczej,
- Mąż zaufania,
- Obserwator.
Każda z wymienionych ról daje możliwość działania w różnych miejscach z określonych zakresem praw i obowiązków.
Członek obwodowej komisji wyborczej
Gdzie może działać?
Tylko na poziomie komisji obwodowej z możliwością pełnienia funkcji przewodniczącego komisji, zastępcy przewodniczącego komisji, członka komisji.
Kiedy może działać?
- Przed dniem wyborów – losowanie komisji, szkolenia, wybór przewodniczącego i zastępcy przewodniczącego.
- W dniu wyborów – praca w komisji od otwarcia lokalu wyborczego do podpisania protokołu. Ciężar pracy uzależniony jest od liczby osób uprawnionych do głosowania.
Kto może zostać?
Osoba, która stale zamieszkuje na obszarze gminy właściwej dla tej komisji i posiada prawo wybierania, tj. osoba, która:
- jest obywatelem polskim,
- najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat,
- nie jest pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,
- nie jest pozbawiona praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu,
- nie jest ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu.
Jak się zgłosić ?
- Poprzez pełnomocników komitetów wyborczych zarejestrowanych przez Państwową Komisję Wyborczą. W wyborach parlamentarnych w 2023 roku pełnomocnicy mają czas na zgłoszenie do 15 września 2023 roku.
- Poprzez władzę publiczną (władze samorządowe lub komisarz wyborczy). W przypadku zbyt małej ilości kandydatów uzupełnienia jej składu dokonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) spośród osób ujętych w stałym rejestrze wyborców tej gminy. Nie ma terminu na zgłoszenie. Uzupełnienie może nastąpić nawet w ostatniej chwili przed dniem wyborów.
Wynagrodzenie?
Tak. 600 zł – dla członka OKW, 700 zł – dla zastępcy przewodniczącego komisji, 800 zł – dla przewodniczącego komisji.
Więcej możecie dowiedzieć się ze szkolenia Obserwatorium Wyborczego prowadzonego przez Marcina Skubiszewskiego.