List otwarty do władz polskich miast i gmin

Aby nie doszło do wyborów niezgodnych z Konstytucją, niedemokratycznych, a nawet sfałszowanych, aby uniknąć dodatkowych zgonów: prosimy, niech każdy wyśle ten apel do swoich władz gminnych (poniższy tekst, to tylko główne tezy apelu; pełny tekst z uzasadnieniem, który należy wysyłać do władz, jest tu: https://ow.org.pl/apel-wladze.pdf ).

List otwarty do władz polskich miast i gmin

Warszawa, 3 kwietnia 2020 r.

Szanowni Państwo Prezydenci, Burmistrzowie, Wójtowie,
Szanowni Państwo radni i urzędnicy miast i gmin,

Jesteśmy bardzo zaniepokojeni faktem, że przewidziane na maj wybory Prezydenta RP ciągle nie zostały odwołane. Istnieje ryzyko, że władze centralne będą za wszelką cenę dążyć do przeprowadzenia tych wyborów, a gdyby im się to udało – wybory przyczynią się do rozprzestrzeniania epidemii. Apelujemy więc do Państwa o odstąpienie od wszelkich przygotowań do tych wyborów oraz o odmowę ich przeprowadzenia.

Przeprowadzenie wyborów podczas zarazy oznaczałoby, że wielu wyborców ze strachu zrezygnuje z głosowania i będzie to strach w pełni uzasadniony. Ponadto znaczna część kampanii wyborczej się nie odbyła. Wybory przeprowadzone w takich warunkach (uzasadniony strach wyborców przed głosowaniem, brak normalnej kampanii) nie będą powszechne ani wolne, będą niedemokratyczne (a więc nieważne) zarówno w świetle Konstytucji i kodeksu wyborczego, jak i w świetle powszechnie przyjętych standardów demokracji. I to jest druga przyczyna, dla której apelujemy do Państwa o odstąpienie od organizowania tych wyborów.

Według sondaży, 70 do 78% Polaków popiera przeniesienie na późniejszy termin wyborów Prezydenta RP. Petycja Obserwatorium Wyborczego w tej sprawie została podpisana do chwili pisania niniejszego pisma przez ponad 260 tys. wyborców, podpisy ciągle napływają (oczywiście w formie elektronicznej)1.

Aspekty prawne

Odmowa organizacji wyborów w tych okolicznościach jest w pełni uzasadniona prawnie: naszym zdaniem odmawiając jakichkolwiek czynności (np. udostępnienia czy przekazywania dokumentów, organizacji spotkań, udostępnienia pomieszczeń) nie złamią Państwo prawa. Wręcz przeciwnie: Obserwatorium Wyborcze i Inicjatywa #WolneSądy stoją na stanowisku, że łamią prawo – a nawet popełniają przestępstwo z art. 165 § 1 pkt 1 kodeksu karnego – te osoby, które w obecnej sytuacji organizują wybory.

Załączamy kompletne uzasadnienie prawne tego stanowiska, zaaprobowane przez byłego prezesa Trybunału Konstytucyjnego, sędziego Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku Jerzego Stępnia. Jeżeli zgadzają się Państwo z tym uzasadnieniem, to informując o odstąpieniu od organizacji wyborów (np. w piśmie do komisarza wyborczego czy w ogłoszeniu dla mieszkańców), będą Państwo mogli je załączyć i tym samym oszczędzić wysiłek, jakim byłoby napisanie własnego uzasadnienia prawnego.

Oto w skrócie najważniejsze punkty uzasadnienia prawnego:

1. Znajdujemy się faktycznie w stanie klęski żywiołowej. Jest to jeden z konstytucyjnych stanów nadzwyczajnych, podczas których organizowanie wyborów jest zabronione. Rada Ministrów co prawda nie zarządziła formalnie stanu klęski żywiołowej, ale z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (K 17/98) wynika, że liczą się realia bardziej niż formalne decyzje.

2. Art. 68 ust. 1 Konstytucji mówi: „Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.” Przeprowadzenie wyborów w obecnej sytuacji byłoby zaprzeczeniem tego prawa, a więc pogwałceniem Konstytucji.

   Wszystkie wybory lokalne przewidziane na 29 marca br. zostały odwołane.

   Sąd Najwyższy i sądy powszechne odwołały większość rozpraw i posiedzeń jawnych. Sąd Najwyższy odwołał Zgromadzenie Ogólne, które według przepisów ustawy miało obowiązkowo odbyć sie w marcu.

   Skoro sędziowie (a więc najbardziej wykwalifikowani prawnicy) powszechnie uznali, że pomimo przepisów ustawowych, które przewidują prowadzenie rozpraw, posiedzeń jawnych i Zgromadzenia Ogólnego, wszystko to należy odwołać, to nie ma wątpliwości, że wybory również należy odwołać i będzie to zgodne z prawem.

3. Art. 165 § 1 pkt 1 kodeksu karnego przewiduje karę do 8 lat pozbawienia wolności dla tego, kto „sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób […] powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej”. Tak więc przeprowadzenie wyborów w obecnych warunkach byłoby ciężkim przestępstwem, wszyscy zaangażowani w organizację wyborów mają nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek odstąpić od tej organizacji.

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 marca br. zabrania do 11 kwietnia przemieszczania się. Od tego zakazu są wyjątki (np. niezbędne potrzeby życia codziennego, kult religijny), ale udział w wyborach nie należy do tych wyjątków – a więc zgodnie z przepisami obowiązującymi dziś idąc do lokalu wyborczego wyborca złamałby rozporządzenie. Nie ma powodów, by sądzić, że między 11 kwietnia a dniem wyborów pojawią się przesłanki do złagodzenia tych przepisów.

5. Ponad 100 tys. wyborców w całej Polsce podlega kwarantannie lub izolacji.

6. Komisja wyborcza ma obowiązek porównać twarz każdego wyborcy z fotografią w jego dokumencie tożsamości. A to z kolei wymaga, żeby wyborca zdjął maskę, o ile ją nosi, i w ten sposób zwiększył rozpowszechnianie epidemii.

7. Sąd Najwyższy stwierdził w postanowieniu I NSW 4/20 z 23.03.2020, że w obecnej sytuacji dochowanie procedur wyborczych jest niemożliwe. Postanowienie dotyczy zbierania podpisów, ale przez analogię można je zastosować do wszystkich procedur wyborczych, w które zaangażowana jest duża liczba wyborców – a więc również do samego głosowania.